De komende maanden tour ik door Nederland om met partijgenoten én met niet-partijgenoten het gesprek aan te gaan over de toekomst van de sociale politiek. Het doel: een agenda voor een nieuw partijbestuur m.b.t. vernieuwing van onze partij, de sociale politiek en het politiek bestel van Nederland.
Hoe urgent die opgave is liet Maurice de Hond nog eens zien. Hij schreef dit weekend een lezenswaardige rapportage over de versplintering van het Nederlandse electoraat en de redenen die daaraan ten grondslag liggen. Zijn analyse: traditionele partijen en het huidige politieke stelsel bieden onvoldoende antwoord op de uitdagingen van deze tijd. De politieke versplintering is daarvan het gevolg
De Hond schets twee tendensen. Allereerst: kiezers zien steeds meer alternatieven naast de partij van hun eerste voorkeur. Waar vroeger de partijtrouw beperkt was tot een of enkele partijen hebben kiezers tegenwoordig een steeds meer versplinterde keuzeset. Ten tweede: nieuwkomers als JA21, Volt, BBB scoren onder alle kiezers in de buurt van partijen die al decennialang een rol van betekenis spelen in de Nederlandse politiek zoals CDA, PvdA en GroenLinks. De kiezersgunst versplintert en verschuift in rap tempo.
Bij partijen als CDA en PvdA zien we daarnaast dat stemmers veelal op hogere leeftijd zijn (de briefstemmers bij de afgelopen verkiezingen). De traditionele volkspartijen scoren ronduit beroerd onder jongeren. Terecht stelt De Hond dat we er niet vanuit kunnen gaan dat de jongeren van nu straks wél deze partijen weten te vinden als ze op latere leeftijd zijn.
Zijn conclusie: het hopen dat succesvolle oppositie óf regeringsdeelname voldoende is om bij een volgende verkiezing op electoraal herstel te kunnen rekenen is ‘een complete miskenning van de fundamentele ontwikkelingen in de samenleving. Zolang niet het fundamentele probleem geadresseerd wordt, dat het politieke stelsel niet meer aansluit bij de ontwikkelingen in de samenleving, zal die mismatch zich in steeds sterkere mate uiten in de opkomst van partijen zoals JA21, Volt en BBB nu.’
De Hond heeft gelijk. Het debat over vernieuwing van de partij, de sociale politiek én de toekomst van ons politieke bestel kan niet snel genoeg gevoerd worden. Onder ‘Mijn programma’ vind je een aantal ideeën die ik daarover heb:
De doorbraak door de bubbels vraagt om een koers die het gemeenschappelijke en niet het afzonderlijke belang benadrukt met de aanpak van ongelijkheid als anker;
Vereniging en partijorganisatie moeten méér met de samenleving bezig zijn en minder met onszelf – we besteden geld, tijd en energie aan dat wat maatschappelijke impact maakt;
De toekomst van de sociale politiek valt en staat bij de energie en het elan van een nieuwe generatie. Ze horen mede aan het roer, krijgen tijd en geld om onze partij op te jutten, te inspireren, open te breken én te laten lachen;
We schudden onze vermolmde ledendemocratie op door de stem van de samenleving via een volksberaad een plek te geven in onze ideeënontwikkeling. Zodat in onze partij niet de stem van een enkeling maar de stem des volks klinkt als tegenmacht;
De nieuwe PvdA moet vooroplopen in het toekomstdebat over vraagstukken als data, kunstmatige intelligentie, robotisering op de werkvloer en hoe we de democratie toekomstbestendig maken. De sociale politiek hoort voorop te lopen in het denken;
Het is tijd voor een concreet Actieplan Samenwerking op Links. De sociale politiek blazen we nieuw leven in met een Sociaal-progressief Beraad voor Verandering met NGO’s en gelijkgestemde partijen, door oprichting van een Sociale Super Pac, door samenwerking van wetenschappelijke bureaus, stembusakkoorden lokaal en door gemeenschappelijk woordvoerderschap in de Tweede Kamer.
De komende maanden tour ik door ons land om deze agenda uit de doeken te doen maar juist ook om ideeën op te halen. Graag sluit ik aan bij een activiteit in jouw afdeling (fysiek of digitaal) voor een gesprek over vernieuwing van de partij en de sociale politiek.
Uitnodigingen mogen naar nieuwepvda@gmail.com.
Pieter Paul Slikker